Τα πιο γνωστά είδη των διαταραχών του λόγου (Α’ ΜΕΡΟΣ)
• Αλαλία: Το παιδί δεν προφέρει ούτε μια λέξη. Ίσως βγάζει μερικές άναρθρες κραυγές. Διακρίνουμε πολλές μορφές αλαλίας. Έτσι, μιλάμε για ακουστική αλαλία, προσωρινή αλαλία, επιλεκτική αλαλία κλπ.
• Aφασία: Το παιδί δεν μπορεί να μετατρέψει τα προφορικά ερεθίσματα σε έννοιες ή τις έννοιες σε προφορικά σύμβολα. Η αφασία είναι πολύ σπάνια σε παιδιά και οφείλεται σε βλάβες του εγκεφαλικού φλοιού. Για ελαφρές περιπτώσεις χρησιμοποιείται ο όρος Δυσφασία. Στη Δυσφασία έχουμε μερική απώλεια της ικανότητας οργάνωσης ή κατανόησης και προφορικής εκφοράς του λόγου.
• Αφωνία: Η άρθρωση κατά την ομιλία παραμένει άθικτη, αλλά εξαφανίζεται η φώνηση. Λείπει δηλαδή ο τόνος της φωνής. Έτσι το παιδί μιλάει ψιθυριστά. Η αφωνία μπορεί να είναι μόνιμη ή παροδική ανάλογα με την αιτία που την προκάλεσε. Η διάγνωση της αφωνίας είναι εύκολη, η θεραπεία της όμως παρουσιάζει δυσκολίες.
• Αλεξία: Υπάρχει πλήρης ανικανότητα για εκμάθηση της ανάγνωσης γι’ αυτό και ονομάζεται και δυσαναγνωσία. Προκαλείται από βλάβη στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα.
• Δυσαρθρία: Υπάρχει έλλειψη συντονισμού ανάμεσα σε άρθρωση, φώνηση και αναπνοή λόγω βλάβης του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος. Η ομιλία είναι ακατανόητη, η φωνή τρέμει και δεν υπάρχει σε αυτή ρυθμός, χρόνος και μελωδία. Ακόμα, η κινητική κατάσταση των χειλιών και της γλώσσας παρουσιάζει ατέλειες. Παράλυση των μυών των χειλιών επιφέρει δυσκολίες στην προφορά των χειλικών συμφώνων π, β, φ, ενώ η παράλυση των γλωσσικών μυών προκαλεί αδυναμίες στην προφορά των συμφώνων ν, λ, ρ,τ, δ. Δυσαρθρία παρουσιάζουν τα παιδιά που πάσχουν από εγκεφαλική παράλυση. Σε περιπτώσεις που η άρθρωση είναι διαταραγμένη σε βαθμό ώστε να μην μπορεί το παιδί να αρθρώσει ούτε μια λέξη μιλάμε για αναρθρία.
• Δυσλαλία: Το παιδί δεν μπορεί να προφέρει ένα ή περισσότερα φωνήματα. Το παιδί δηλαδή ψευδίζει. Λέει π.χ. χιακάκι αντί σακάκι (αντικατάσταση φθόγγων), σήρα αντί σήμερα (παράλειψη συλλαβών), υπάχρω αντί υπάρχω (αντιμετάθεση γραμμάτων). Κάνει επίσης και διάφορες άλλες αλλοιώσεις και προσθήκες με αποτέλεσμα ο λόγος να είναι δυσνόητος και να προκαλεί το κοινό γλωσσικό αίσθημα. Διακρίνουμε τρεις μορφές δυσλαλίας (μερική, πολλαπλή, καθολική).
• Δυσφωνία: Παρουσιάζεται διαταραχή στην ένταση, ύψος, διάρκεια και χροιά της φωνής με αποτέλεσμα αυτή να μην ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της ομιλίας. Αιτία είναι κυρίως η ελαττωματική λειτουργία των φωνητικών χορδών. Σε περίπτωση ολικής βλάβης του φωνητικού συστήματος προκαλείται πλήρης ανικανότητα στη χρήση της γλώσσας. Και στη δυσφωνία ανάλογα με την αιτία που την προκαλεί διακρίνουμε διάφορα είδη.
Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύθηκε στο 2-ρο τόμο 2002 του περιοδικού “Παράθυρο στην εκπαίδευση του παιδιού”
Γιάννης Μ. Σπετσιώτης, Σχολικός Σύμβουλος Ειδικής Αγωγής