Τα πιο γνωστά είδη των διαταραχών του λόγου (Β’ ΜΕΡΟΣ)
• Δυσγραμματισμός: Το παιδί δεν είναι σε θέση να σχηματίσει προτάσεις. Η ομιλία του χαρακτηρίζεται από γραμματικά και συντακτικά λάθη. Ο δυσγραμματισμός ονομάζεται και νηπιακός αναγραμματισμός ή αγραμματισμός. Τα αίτια που προκαλούν το δυσγραμματισμό είναι κυρίως: κληρονομική προδιάθεση, εγκεφαλικές βλάβες στην πρώτη παιδική ηλικία και βαρηκοΐα.
• Ταχυλαλία: Λέγεται και βατταρισμός. Ο βατταριστής είναι αυτός που ο λαός ονομάζει “Παπατρέχα”. Η ροή του λόγου είναι διαταραγμένη και η ομιλία έχει ένα γρήγορο ρυθμό. Οι λέξεις προφέρονται βιαστικά , παραλείπονται συλλαβές ή επαναλαμβάνονται, υπάρχει περιορισμένη χρήση των συμφώνων, ενώ μεγάλες προτάσεις δεν προφέρονται ολόκληρες. Η άρθρωση δεν είναι ευκρινής και καθαρή. Έτσι η ομιλία δε γίνεται πλήρως κατανοητή και η επικοινωνία είναι δύσκολη.
• Σιγματισμός: Το παιδί δεν μπορεί να προφέρει σωστά το σ. Η κορυφή της γλώσσας βρίσκεται ανάμεσα στα δόντια, με αποτέλεσμα να μειώνεται η συχνότητα γιατί ο αέρας δεν εκπνέεται (εξέρχεται) από τη σωστή θέση.Το σιγματισμό τον καταλαβαίνουμε ορισμένες φορές και με το μάτι μας βλέποντας τη θέση που παίρνει η γλώσσα ανάμεσα στα δόντια.
• Ρωτακισμός: Το παιδί δε μπορεί να εκφέρει το ρ που σύμφωνα με τη γνώμη των ειδικών είναι ο πιο δύσκολος φθόγγος της γλώσσας εξαιτίας του ιδιόρρυθμου αρθρωτικού του μηχανισμού. Η αντικατάσταση του ρ με άλλο φθόγγο ονομάζεται παραρωτακισμός. Οι αρχαίοι Έλληνες και Λατίνοι συγγραφείς ονόμαζαν το ρ “σκυλίσιο γράμμα” από τον ήχο που βγάζει το θυμωμένο σκυλί. Από ρωτακισμό έπασχε ο μεγάλος ρήτορας της αρχαίας Αθήνας, Δημοσθένης ενώ παραρωτακιστής ήταν ο Αλκιβιάδης.
• Ρινολαλία: Ο ήχος των φθόγγων δεν είναι ο συνηθισμένος. Ακούγεται κάπως παράξενα έχοντας έντονη ρινική χροιά. Σκεφτείτε πώς μιλάμε όταν έχουμε δυνατό συνάχι. Αυτό συμβαίνει γιατί, για διάφορους λόγους, τη θέση της στοματικής κοιλότητας για την εκφορά των φθόγγων παίρνει η ρινική κοιλότητα. Η ρινολαλία παρουσιάζεται με τρεις διαφορετικές μορφές: ανοιχτή,κλειστή και μεικτή.
• Ηχολαλία: Το παιδί επαναλαμβάνει συνεχώς στερεότυπες φράσεις. Η ηχολαλία σχετίζεται με τον παιδικό αυτισμό, τη σοβαρή νοητική καθυστέρηση και με διάφορα σύνδρομα.
• Βραδυλαλία: Παρά τις προσπάθειες που κάνει το άτομο, η ομιλία γίνεται σε πολύ αργό ρυθμό. Προκειμένου να πει μια πρόταση ο χρόνος είναι τουλάχιστον διπλάσιος από το χρόνο ομιλίας ενός ατόμου με φυσιολογική ομιλία.
• Γλωσσικός αρνητισμός: Τα αίτια της γλωσσικής αυτής διαταραχής είναι ψυχογενή. Αρνητικά βιώματα και τραυματικές ψυχικές εμπειρίες που έζησε το άτομο, το εμποδίζουν να χρησιμοποιήσει την ομιλία που έχει κατακτήσει αν και δεν αντιμετωπίζει καμιά οργανική βλάβη.
Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύθηκε στο 2-ρο τόμο 2002 του περιοδικού “Παράθυρο στην εκπαίδευση του παιδιού”
Γιάννης Μ. Σπετσιώτης, Σχολικός Σύμβουλος Ειδικής Αγωγής