Παιδιά με γλωσσικές δυσκολίες – Ανάγνωση και γραφή
Ήρθε η ώρα για το σχολικό διάβασμα και το παιδί σας, σας λέει πως δεν θέλει να διαβάσει;
Πόσο σίγουροι είστε πως το παιδί σας δεν θέλει να διαβάσει;
Πολλά παιδιά θέλουν να διαβάσουν, αλλά δυσκολεύονται πολύ στην ανάγνωση και την γραφή γιατί παρουσιάζουν γλωσσικές δυσκολίες.
Πίσω από κάθε παιδί που πιστεύει στον εαυτό του υπάρχει ένας ενήλικας που πίστεψε πρώτα σε αυτό.
Mathew Jacobson
Οι βασικές αναγνωστικές δεξιότητες όπως η φωνολογική ενημερότητα, η αποκωδικοποίηση, η ευχέρεια και η γνώση του λεξιλογίου θεωρούνται προαπαιτούμενες για μια επιτυχή ανάγνωση.
Σε παιδιά με γλωσσικές δυσκολίες η μάθηση νέων λέξεων είναι μειωμένη.
Αυτό οφείλεται σε:
α) φτωχή φωνολογική αντίληψη και μειωμένη μνήμη (συμβάλλουν στη μειωμένη μακροπρόθεσμη φωνολογική εκπροσώπηση των λέξεων).
β) μειωμένες σημασιολογικές και συντακτικές πηγές (που χρησιμοποιούν για απόκτηση καινούριου λεξιλογίου).
Τα παιδιά με μαθησιακές (γλωσσικές) δυσκολίες αποτυγχάνουν να οργανώσουν το υλικό στο λεξικό τους, ώστε να μπορούν να το αποθηκεύουν αποτελεσματικά, έτσι ώστε να μπορέσουν να το ανακαλέσουν αργότερα.
Παιδιά με καλές ικανότητες επανάληψης φτιαχτών λέξεων – ψευδολέξεων, μαθαίνουν πιο γρήγορα καινούριες λέξεις (λεξιλόγιο).
Όταν το παιδί δεν αναλύσει την καινούργια λέξη με βάση γνωστών στοιχείων (φωνολογική σειρά) και προσπαθεί να θυμηθεί λεπτομερή πληροφορίες για όλη τη συλλαβή, τότε πρέπει να θυμάται περισσότερα και δυσχεραίνει τη μάθηση καινούριου λεξιλογίου και η καινούρια λέξη αποθηκεύεται με μοναδικό τρόπο (δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για γενίκευση στην απόκτηση καινούριων λέξεων).
Η ολοκλήρωση της αποκωδικοποίησης καθιστά δυνατή τη πρόσβαση στη μνήμη και την κατανόηση της σημασίας της λέξης.
Αποκωδικοποίηση είναι η ικανότητα εφαρμογής των γνώσεων που αφορούν στις σχέσεις γραμμάτων – φωνημάτων, συμπεριλαμβανομένης και της γνώσης των γραμμάτων, προκειμένου να προφέρουν σωστά τις γραπτές λέξεις. Η κατανόηση αυτών των σχέσεων βοηθά τα παιδιά να αναγνωρίζουν γρήγορα οικείες λέξεις και να κατανοούν τις λέξεις που δεν έχουν δει άλλη φορά.
Όταν ο μαθητής κατακτήσει το βασικό μηχανισμό της αποκωδικοποίησης, μέσα από την αυτοματοποιημένη αναγνώριση των λέξεων , οι γνωστικές του λειτουργίες ΄΄απελευθερώνονται΄΄ και προσανατολίζονται στην κατανόηση μετατρέποντας την ανάγνωση σε ένα εργαλείο μάθησης της γνώσης. (Verhoeven & Leeuwe , 2008)
Όταν το παιδί γνωρίζει από τον προφορικό λόγο και κατανοεί μια λέξη καθίσταται δυνατό και η σημασία της γραπτής λέξης.
Όταν το παιδί έχει αποκτήσει ευχέρεια στην ανάγνωση τότε η κατανόηση του γραπτού λόγου είναι στο ίδιο ή σε παρόμοιο επίπεδο με τον προφορικό λόγο. (Hoffman , 2009)
Αν ο μαθητής καταφέρνει να αποκωδικοποιήσει δηλαδή να αναγνωρίσει και να μεταφράσει φωνολογικά μια γραπτή λέξη της οποίας όμως παράλληλα γνωρίζει τη σημασία στον προφορικό λόγο, τότε καθίστανται δυνατή και η κατανόηση της λέξης στον γραπτό λόγο και επομένως, του εννοιολογικού τους περιεχομένου.
Σε αυτή την περίπτωση το παιδί κατάφερε με επιτυχία να ”διαβάσει” τη λέξη αφού πέτυχε τη διεκπεραίωση και των δυο λειτουργειών της ανάγνωσης, δηλαδή την αποκωδικοποίηση και την κατανόηση.
Κωνσταντίνα Κουππή
Λογοπαθολόγος – Λογοθεραπεύτρια
Επεξήγηση όρων
→ Φωνολογική ενημερότητα / επίγνωση / συνειδητότητα είναι η ικανότητα των παιδιών να αναγνωρίζουν και να χειρίζονται ενσυναίσθητα τα φωνολογικά συστατικά των γλωσσικών μονάδων (Gombert, 1992). Με απλά λόγια, είναι η ικανότητα των παιδιών να αντιλαμβάνονται ότι οι προτάσεις αποτελούνται από λέξεις, οι λέξεις από συλλαβές και οι συλλαβές από φωνήματα (Chard & Dickson 1999)
→ Φωνολογική αντίληψη – Το παιδί δυσκολεύεται να επεξεργαστεί και να οργανώσει τους ήχους της λέξης
→ Μνήμη είναι ο χώρος στον οποίο αποθηκεύονται 
πληροφορίες. Υπάρχουν τρεις συγκεκριμμένες φάσεις στην απομνημόνευση παραστάσεων: η καταχώριση, η διατήρηση και η ανάκληση.
→ Ψευδολέξεις είναι οι φτιαχτές λέξεις, που δεν έχουν κανένα σημασιολογικό περιεχόμενο.
→ Φωνολογική σειρά είναι η οργάνωση των φθόγγων της λέξης
→ Ανάγνωση είναι η αναγνώριση των οπτικά 
παρουσιαζόμενων πληροφοριών και οπτικών συμβόλων.
→ Γραπτός λόγος – Κατά την ορθογραφική διαδικασία 
χρειάζεται η ανάκληση – η λειτουργία εκείνη με την οποία εντοπίζονται και ανασύρονται από τη μνήμη μία ή περισσότερες πληροφορίες (Πόρποδας 2002, σ.199)